Dhowr toddobaad ka hor, warbaahinta ayaa ka kacday dood ku saabsan baahida loo qabo ka tallaal haweenka uurka leh xiiq-dheerta. Tan waxaa ugu wacan xaqiiqda ah in sanadihii la soo dhaafay ay jireen dib-u-soo-noqosho faafidda cudurkan dadka dhexdiisa, oo sidoo kale saameysa carruurta ka yar 2 bilood jir, taas oo ah da'da lagu siin doono qiyaasta ugu horreysa ee tallaalka, taas oo ah dhalaankaan cusubi wax difaac ah ma lahan. Hadday la kulmaan bakteeriyada cudurka keenta, way ku dhici karaan oo waxay la kulmi karaan qufac xiiq dheer, oo noqon kara xaalad aad u daran. Tani waxay abuurtay muhiim digniinta bulshada iyo codsiyada tallaalka ee haweenka uurka leh ayaa cirka isku shareeray, taasoo keentay yaraanta tallaal la sheegay.
Waa maxay xiiq-dheertu?
Xiiq-dheertu waa infekshan ku dhaca marinka neef mareenka sare, waxaana sababa a bakteeriyada . Waa cudur ku dhici kara dadka da 'kasta ha ahaadeene aad u daran dhallaanka.
Markuu qof cudurka qaba hindhiso ama qufaco, waxay ceyriyaan dhibco yaryar oo ay ku jiraan bakteeriya, oo dhex marta hawada, kuna faafisa cudurka fududayn qof ilaa qof kale. Bukaannada aan la daaweyn waxay noqon karaan kuwo faafa dhowr toddobaad ka dib bilawga qufaca.
Badanaa carruurta qaata xiiq-dheerta waxay ka qaadaan dadka iyaga siiya is ogow ama soo booqo, kuwaas oo mararka qaar xitaa aan ogeyn inay cudurka qabaan. Xiiq-dheerta carruurta waxay keentaa astaamo aad u daran.
Calaamadaha xiiq-dheerta
Astaamaha xiiq-dheertu waxay badanaa soo baxaan 7-10 maalmood ka dib markii uu qofku la xiriiray cudurka, laakiin mararka qaarkood waxay qaadan kartaa illaa 6 toddobaad ka hor intaysan muuqan.
Marka hore, astaamaha cudurka waa isku mid kuwa a hargab caadi ah: sanka oo xirma, sanka oo dareera, hindhiso, iyo qufac ama qandho. Markuu cudurku sii socdo, astaamaha dhaqameed ee xiiq-dheertu way soo baxaan, kuwaas oo kala ah:
- Qufaca ayaa ku habboon, oo ay ku xigto dhawaaq dheer markii hawada la qaadanayo.
- Matagid qufac
- Daal ka dib qufacyada marmar
Qufaca daran badanaa wuxuu qaataa xoogaa laba toddobaad iyo, intaa ka dib, waxay hoos u dhacdaa soo noqnoqoshada iyo darnaanta, in kasta oo soo kabashada buuxda ay qaadan karto dhowr toddobaad oo dheeri ah. Inta udhaxeysa dhibaatooyinka Taasi waxay soo bandhigi kartaa waxaa ka mid ah oof-wareen, otitis media, neef-qabasho, maskax-xanuun, iyo qalal. Xiiq-dheertu xitaa waxay sababi kartaa dhimasho.
Ciladaha iyo talooyinka
El ogaanshaha hore waa lagama maarmaan in la bilaabo daaweynta sida ugu dhakhsaha badan ee suurtogalka ah. Waa suurad wacan inuu bilaabmo inta lagu gudajiro wajiga koowaad ee cudurka (wajiga lagu jahwareerin karo hargabka), sidaa darteed waxay u badan tahay inuu yareeyo xoojinta iyo mudada calaamadaha. Xiiq-dheerta waxaa lagu daaweeyaa antibiyootig, taas oo had iyo jeer ay tahay inuu qoro dhakhtarka carruurta.
Marka la ogaado baaritaanka xiiq-dheerta iyo inta daaweyntu socoto, waxaa lagugula talinayaa:
- Ka jeclow nasashada ilmaha.
- Guriga ka ilaali cuncunka si looga hortago in qufacu si fudud u fududaado.
- Sii ilmaha cunnooyin yar yar oo soo noqnoqda ah si looga ilaaliyo matagga, kuna dhiirrigeli inuu cabbo cabitaanno badan si looga hortago fuuqbax.
3-4-da bilood ee ugu horreeya nolosha waa xilliga ugu khatarta badan ee dhimashada xiiq-dheer, iyadoo la ogsoon yahay inay jirto suuragalnimo weyn oo ah inuu ku soo boodo cudurku, badanaa sababta oo ah qiyaasta ugu horreysa ee tallaalka waxaa lagu 2 bilood nolosha.
Ka hortagga
Tallaabada ugu weyn ee looga hortagi karo qufaca xiiq-dheertu waa tallaal. Tallaalka haweeneyda uurka leh, laga bilaabo toddobaadka 27aad ee uurka, wuxuu caddeeyay inuu yahay habka ugu waxtarka badan ee loo ilaaliyo ilmaha dhasha ah, maxaa yeelay u gudbinta uurjiifka unugyada difaaca jirka (difaaca) muddada uurka, marinka mandheerta, ayaa ilaalin doonta illaa qaadashada ugu horreysa ee tallaalka ee la siiyo da'da 2 iyo 4 bilood. Tallaalka xiiq-dheerta waa hubaal oo ay si fiican ugu dulqaataan haweenka uurka leh.
Gudbinta qufaca xiiq-dheerta ma ballan qaadayo xasaanad joogto ah, sidaa darteed xitaa dadka ku xanuunsaday waa in la tallaalaa. Ku tallaalka deegaanka ilmaha, taasi waa, dhammaan dadka xiriirka la leh ilmaha (waalidiinta, walaalaha, ayeeyada iyo ayeeyada ...), si loo ilaaliyo ilaa ay ka helayaan qiyaasta ugu horreysa ee tallaalka. Khubarada ayaa ugu yeera istaraatijiyad buul waxaana lagu qiyaasaa inay yareyn karto kiisaska xiiq-dheerta ee dhallaanka da'doodu ka yar tahay 70 bilood ilaa 3%.
Waqtiyadan dambe, isbeddelo muhiim ah ayaa lagu sameynayaa tallaabooyinka kahortagga cudurkan. Bishii Sebtember 2012, Boqortooyada Midowday (UK) waxay ku talisay tallaalka xiiq-dheerta ee haweenka haweenka uurka leh inta udhaxeysa usbuucyada 28 iyo 36 (sida ay qorayaashu qoreen ilaa 38) ee uureysiga sababo laxiriira tirada badan ee kiisaska xiiq-dheerta ee wadankaas iyo, waxaas oo dhan, dhimashada 12 dhallaanka ah ee cudurkan dartiis. Tan iyo markaas, qufaca xiiq-dheer ee haweenka uurka leh ayaa hoos u dhigay kiisaska adduunka iyo, sidoo kale, kuwa da'doodu ka yar tahay 3 bilood.
Isbaanishka, Catalonia waxay noqotay hordhac bulshada madaxbannaan si ay u qaataan tallaabadan, maxaa yeelay intii u dhaxeysay 2008 iyo 2011 qufaca xiiq-dheerta ayaa sababay dhimashada, Catalonia, oo ah sagaal carruur ah oo ka yar hal sano jir. iyo, Bishii Juun 2014, Asturias waxay sidoo kale ka hirgelisay tallaabadan haweenka uurka leh.